Głoska R
Głoska R uchodzi za najtrudniejszą głoskę w języku polskim. W rozwoju mowy dziecka pojawia się zazwyczaj około 6, a nawet 7 roku życia. Często głoska R pojawia się w mowie dziecka bez ingerencji z zewnątrz. Jeśli jednak u dziecka występuje problem z jej realizacją należy zwrócić uwagę na kilka elementów:
- Wady anatomiczne w budowie narządów artykulacyjnych
Prawidłową ruchomość języka utrudnia lub uniemożliwia nieprawidłowy zgryz lub krótkie wędzidełko podjęzykowe. Jeśli u dziecka występuje któraś z wymienionych nieprawidłowości należy skonsultować się z ortodontą (w przypadku wady zgryzu) lub laryngologiem, stomatologiem, logopedą (w celu oceny budowy i funkcji wędzidełka podjęzykowego).
- Prawidłowe napięcie mięśniowe
Obniżone lub wzmożone napięcie mięśniowe wpływa na trudności z opanowaniem prawidłowej wymowy głoski R. Jeśli dziecko nie potrafi np. parskać, nie układa ust w kształt dzióbka, nie unosi języka do podniebienia, jest niezgrabne ruchowo, ma nieprawidłowy chwyt pisarski, warto udać się na konsultację do neurologa i fizjoterapeuty.
- Prawidłowy słuch (fonetyczny i fonematyczny)
Dziecko może mieć sprawny słuch fizjologiczny, czyli słyszy, co do niego mówimy, wykonuje prawidłowo polecenia, ale np. nie słyszy różnicy między R francuskim (nieprawidłowym), a R dziąsłowym (prawidłowym). Dziecko może także nie słyszeć różnicy między poszczególnymi głoskami, wówczas „jowej”, czy „lowel” brzmią dla niego na tyle podobnie, że nie jest w stanie słuchowo odróżnić tych głosek.
- Wiek
Im dziecko jest starsze, tym trudniej jest wywołać głoskę R, ponieważ im dłużej jest utrwalana nieprawidłowa wymowa, tym dłużej trwa proces naprawczy. Z wiekiem spada również motywacja do ćwiczeń.
- Niepełnosprawność intelektualna
W przypadku osób z niepełnosprawnością intelektualną należy zastanowić się, czy wywoływanie prawidłowej głoski R jest naszym priorytetem i czy ma sens. Praca z takimi osobami powinna polegać na budowaniu i rozwijaniu umiejętności codziennego funkcjonowania w społeczeństwie, natomiast wzorcowa wymowa jest kwestią drugorzędną.
- Nieprawidłowa wymowa głoski R w najbliższym otoczeniu
Jeśli rodzic nieprawidłowo wymawia głoskę R, jest duża szansa, że dziecko również przyjmie taką wymowę, ponieważ uczymy się przez naśladownictwo.
Źródło: materiały edukacyjne A. Kaproń
Oprac. mgr Katarzyna Roszkowska-Świerczek