Objawy autyzmu

Wczesne objawy autyzmu występują zazwyczaj przed 3 rokiem życia. Widoczne są w rozwoju społecznym i komunikacji.

Wczesne wykrycie spektrum autyzmu ma duże znaczenie. Pomaga w dobraniu działań, które wspierają dziecko w uczeniu się i nawiązywaniu relacji.

Kamienie milowe, a wczesne objawy autyzmu

Kamienie milowe w rozwoju są to ważne umiejętności, które nabywa dziecko. Opóźnienia w osiągnięciu tych umiejętności są wskazówką do niezwłocznej konsultacji ze specjalistą.

  • 6 miesiąc – dziecko nie uśmiecha się do ciebie, nie wykazuje innej radosnej ekspresji,
  • 9 miesiąc – dziecko nie odwzajemnia uśmiechów, ekspresji twarzy, nie odpowiada na wydawane przez ciebie dźwięki,
  • 12 miesiąc – brak gaworzenia, brak reakcji na imię,
  • 14 miesiąc – brak gestu wskazywania palcem, brak gestów używanych do komunikacji, np. papa,
  • 16 miesiąc – brak słów lub używanie tylko kilku słów,
  • 18 miesiąc – brak zabawy na niby (np. karmienie lalki),
  • 24 miesiące – dziecko nie używa w sposób sensowny zdań złożonych z 2 słów (zdania powinny być wypowiadane spontanicznie, nie tylko powtarzane).

Pilny kontakt ze specjalistą jest konieczny także, kiedy zauważamy tzw. regres w rozwoju, czyli kiedy dziecko traci umiejętności, które wcześniej miało, np. mowę, gaworzenie, umiejętności społeczne.

Inne wczesne objawy autyzmu, które możemy zaobserwować przed 3 rokiem życia to:

  • unikanie kontaktu wzrokowego,
  • stałe preferowanie samotnej zabawy,
  • opóźnienie rozwoju mowy,
  • protestowanie na zmiany w codziennej rutynie albo w otoczeniu,
  • powtarzalne zachowania (trzepotanie dłońmi, wprawienie przedmiotów w ruch wirowy, kręcenie się),
  • wąskie i intensywne zainteresowania,
  • nietypowe lub intensywne reakcje na dźwięki, zapachy, faktury, światło lub inne bodźce, np. zakrywanie uszu i płacz w reakcji na zwykłe dźwięki, unikanie dotyku, domaganie się jedzenia tylko jednego rodzaju pokarmów, duża niechęć do dotykania niektórych powierzchni – piasku, plasteliny, mokrych chusteczek itd.

Należy pamiętać, że żadne dziecko ze spektrum autyzmu nie wykazuje wszystkich objawów. Także nasilenie objawów jest różne, np. niektóre dzieci nie nawiązują kontaktu wzrokowego, inne w mniejszym stopniu patrzą w oczy, a jeszcze inne patrzą w oczy tylko w niektórych sytuacjach (np. kiedy o coś proszą). Obraz autyzmu może być bardzo zróżnicowany u różnych osób.

Co dalej? – kroki, które mogą podjąć rodzice to:

  • test przesiewowy,
  • kontakt ze specjalistą od wczesnego rozwoju dziecka lub od spektrum autyzmu,
  • diagnoza,
  • wczesne wspomaganie rozwoju.

Jeśli dziecko ma 18-36 miesięcy możemy wypełnić test przesiewowy M-CHAT na stronie badabada.pl. Test przesiewowy nie jest diagnozą, ale może wskazać, czy zachowania dziecka są typowe dla jego wieku, czy może dziecko jest w tzw. grupie ryzyka spektrum autyzmu.

Jeśli dziecko uzyskuje wysoki wynik w teście M-CHAT (grupa ryzyka) jest to sygnał, że warto skonsultować się ze specjalistą.

Rodzice mogą skontaktować się z pediatrą, z psychiatrą (bez skierowania), poradnią psychologiczno-pedagogiczną, psychologiem lub pedagogiem specjalnym. Warto wybrać osoby, które mają doświadczenie w zakresie spektrum autyzmu. Informacje o odpowiednich specjalistach można uzyskać w organizacjach pozarządowymi lub ośrodkach terapeutycznych, zajmującymi się autyzmem w regionie.

Specjalista, z którym się skonsultujemy może zalecić diagnozę autyzmu. Autyzm diagnozuje psychiatra, który zazwyczaj pracuje w kilkuosobowym zespole diagnostycznym w poradniach psychologiczno-pedagogicznych. Na spotkanie diagnostyczne w ramach NFZ zwykle będziemy czekać kilka miesięcy.

Nie trzeba czekać na diagnozę, żeby wspierać rozwój dziecka. Wczesne wspomaganie rozwoju jest korzystne dla dzieci w spektrum autyzmu, ale także dla dzieci, które mają drobne opóźnienia w rozwoju. Polega np. na zmianie sposobu mówienia do dziecka, zmianie w organizacji jego pokoju oraz proponowaniu zabaw rozwijających umiejętności społeczne i komunikację.

Co możemy zrobić jako rodzice, jeśli jesteśmy zaniepokojeni rozwojem dziecka?

  • Monitoruj rozwój dziecka. Ponieważ zwykle sprawdzamy rozwój fizyczny i motoryczny dziecka, nietypowy rozwój społeczny może być niezauważony. Jeśli dowiemy się więcej o typowym i nietypowym rozwoju społecznym, łatwiej będzie ocenić, które zachowania są zupełnie zwyczajne, a które powinny nas skłonić do konsultacji ze specjalistą.
  • Podejmuj działania, jeśli coś Cię niepokoi. Rodzice są specjalistami od rozwoju własnego dziecka, obserwujemy dzieci na co dzień i rozumiemy je najlepiej. Mamy o wiele więcej informacji niż pediatra podczas kilkunastominutowej wizyty. Jeśli coś Cię niepokoi w rozwoju dziecka, warto skonsultować się ze specjalistą od rozwoju maluchów lub ze specjalistą od spektrum autyzmu.
  • Nie akceptuj “wyrośnie z tego”, “poczekamy i zobaczymy”. Zwykle pierwszą osobą, do której udajemy się, żeby porozmawiać o rozwoju dziecka jest pediatra – lekarz pierwszego kontaktu. Mimo, że świadomość autyzmu wzrasta, zdarza się, że pediatrzy doradzają cierpliwość i oczekiwanie. Argumentem, który często słyszą rodzice jest: chłopcy rozwijają się wolniej. Wiele dzieci ma drobne opóźnienia w nabywaniu umiejętności społecznych, które nadal mieszczą się w ramach typowego rozwoju, jednak powiedzenie „wyrośnie z tego” nie zawsze jest prawdziwe.
  • Zaufaj swojej intuicji. Jeśli mamy wątpliwości, warto jest nie czekać, ale drążyć temat. Kiedy wiemy, jakie są kamieniem milowe w rozwoju i co ma prawo nas zaniepokoić, a co jest zupełnie typowym zachowaniem, łatwiej jest ufać rodzicielskiej intuicji.

Źródło: https://polskiautyzm.pl/

Oprac. mgr Katarzyna Roszkowska-Świerczek