Słuchanie, mówienie, czytanie, pisanie

Dziecko opanowuje język, ucząc się słuchania, rozumienia, mówienia, czytania i pisania. Przygotowanie do zdobycia tych umiejętności rozpoczyna się już w życiu płodowym. Po urodzeniu dziecko intensywnie się rozwija. Żadna z wymienionych wyżej sprawności nie kształtuje się w oderwaniu od pozostałych i zależy w dużej mierze od stymulacji środowiskowej, która ułatwia sprawne posługiwanie się językiem. Pomoc i wsparcie otoczenia jest potrzebne każdemu dziecku – zarówno temu, które rozwija się prawidłowo, jak i temu, które napotyka trudności.

Wiek Słucha Mówi Czyta Pisze
Uczeń kl. I – III Zna i rozumie zasady funkcjonowania języka, stosuje je. Mówi poprawnie, ciągle wzbogaca słownik. Doskonali technikę i tempo czytania.

Ćwiczy czytanie ze zrozumieniem.

 Umie pisać litery i łączyć je w wyrazy.

Pisze poprawnie ze słuchu.

Ważne! Pomóż dziecku nauczyć się kreślić litery zawsze we właściwym kierunku.
5/6 lat Doskonali percepcję dźwięków mowy np. poprzez zabawy z rymami i dzielenie wyrazów na sylaby. Prawidłowo wypowiada wszystkie głoski.

Buduje zdania zgodne z regułami gramatyki.

Tworzy coraz dłuższe wypowiedzi.

 Buduje zbiory.

Układa i opowiada 4-elementową historyjkę obrazkową.

Rozumie symbole.

Czyta globalnie sylaby i wyrazy, a nawet proste zdania.

 Zapina i rozpina guziki.

Prace podpisuje drukowanymi literami.

Ważne! Kiedy dziecko pisze, rusza nadgarstkiem, nie łokciem.
4 lata Potrafi rozróżnić wyrazy, np. pije – bije, kos – kosz.

Doskonali umiejętność słuchania i rozumienia tekstów pisanych.

 Zadaje pytania.

Używa przymiotników, przysłówków, przyimków.

Zazwyczaj mówi poprawnie wszystkie głoski poza „r”.

Ważne! Cierpliwie odpowiadaj na pytania dziecka.

 Układa przedmioty, obrazki według zasad (np. od najmniejszego do największego).

Czyta samogłoski, onomatopeje, kilka wyrazów.

 Samodzielnie rozbiera się i ubiera.

Chętnie koloruje, rysuje po śladzie, lepi z plasteliny, wycina.

Ważne! Dziecko powinno już wybrać dominującą rękę.
3 lata Słucha czytanych bajek.

Powtarza usłyszane melodie.

Rozumie dłuższe wypowiedzi.

 Uczy się budować zdania złożone.

Nie wymawia trudnych głosek np. „sz, ż, cz, dż, r”.

 Znajduje pojedyncze przedmioty na ilustracji.

Lubi układanki (np. składa obrazek pocięty na 3 części).

Może rozpocząć naukę czytania samogłosek: A, U, I, O, E, Y.

 Samodzielnie myje ręce, posługuje się sztućcami i pije z kubka.

Rysuje linię i koło.

Ważne! Pomóż dziecku nauczyć się prawidłowo trzymać kredkę.
2 lata Odróżnia od siebie wyrazy.

Rozpoznaje różne melodie i piosenki.

Rozumie proste polecenia, zakazy.

 Mówi coraz więcej słów, zaczyna budować dwuwyrazowe zdania. Wskazuje w książeczce postacie, przedmioty.

Umie łączyć w pary takie same obrazki.

 Buduje wieże, wrzuca klocki do otworów, bazgroli.

Zaczyna używać przedmiotów zgodnie z ich przeznaczeniem.

Uwaga! Doskonali chwyt pęsetowy.
1 rok Reaguje na dźwięki, słucha ich.

Powtarza samogłoski i sylaby.

Rozumie wypowiedzi o zabarwieniu emocjonalnym.

Ważne! W rozumieniu pomaga dziecku kontakt wzrokowy, mimika, gest, intonacja.

 Wskazuje palcem, kiedy czegoś chce.

Wypowiada pierwsze wyrazy: ma-ma, ta-ta, pa-pa, da.

Ważne! Gest wskazywania palcem świadczy o gotowości dziecka do nauki języka.

 Ogląda książeczki, pokazuje obrazki. Chwyta przedmioty i wykonuje nimi różne czynności.

Uwaga! Chwyt prosty (całą ręką) przechodzi w nożycowy, a następnie w pęsetowy (kciukiem i palcem wskazującym).

Źródło: "Drodzy dorośli!" Publikacja plakatowa podczas II Międzynarodowej Konferencji Logopedycznej "Logopedia w teorii i praktyce", (Katowice, 2014-05-31)

Oprac. mgr Katarzyna Roszkowska-Świerczek