Zabawa – mowa

Kiedy małe dziecko bawi się, uczy się mowy i nabywa wielu umiejętności, potrzebnych w szkole, a następnie w dorosłym życiu. Zabawa dziecka porównywana jest do pracy, wykonywanej przez osobę dorosłą. Potoczne opinie o tym, że dziecko tylko bawiło się (np. w przedszkolu), nie są słuszne. Zabawa dziecka to ciężka praca i nauka!

Maluch poznaje znaczenie przez działanie, by później stawało się ono bodźcem do mówienia. W zabawie istotna jest różnorodność bodźców. Mowa i zabawa rozwijają się równolegle dzięki aktywności dziecka, jednak bez stymulacji środowiska nie mogą osiągnąć swej pełni.

Dziecko:
Potrząsa grzechotką.	4. miesiąc życia	Wokalizuje dźwięki zbliżone do samogłosek.	Rodzicu! Podawaj dziecku grzechotki i inne przedmioty, aby nauczyło się je trzymać i manipulować nimi. Mów do dziecka. Naśladuj jego wokalizacje i ruchy.
Manipuluje zabawkami.	6. miesiąc życia	Gaworzy – wypowiada głoski, sylaby.
W każdej dłoni trzyma zabawkę.	8. miesiąc życia	Rozumie wypowiedzi o zabarwieniu emocjonalnym.
Naśladuje, powtarza ruchy osób dorosłych.	10. miesiąc życia	Rozumie i zaczyna powtarzać usłyszane słowa.
Świadomie korzysta z podstawowych przedmiotów codziennego użytku (np. łyżki).	12. miesiąc życia	Rozumie polecenia, powtarza sylaby i wyrazy.	Rodzicu! Baw się z dzieckiem (np. a kuku, kosi-kosi), czytaj, opowiadaj. Wykorzystuj do zabaw przedmioty codziennego użytku.
Powtarza to samo działanie z różnymi przedmiotami.	18. miesiąc życia	Stosuje wypowiedzi jednowyrazowe, używa wyrazów wieloznacznych i onomatopei.
Dostosowuje się do zasad (zabawy konstrukcyjne), naśladuje czynności dorosłych.	24. miesiąc życia	Jest gotowe do uczenia się reguł językowych, pojawiają się pierwsze odmiany wyrazów (liczba, osoba, przypadek, czas, tryb).	Rodzicu! Wznoście wspólnie budowle z klocków, dopasowujcie kształty, kolory. Zachęcaj dziecko do rysowania, lepienia, wydzierania, wycinania.
Zaczyna bawić się tematycznie.	30. miesiąc życia	Buduje zdania złożone, używa coraz bogatszego słownictwa.	Rodzicu! Baw się z dzieckiem w sklep, lekarza, mechanika itd.
Bawi się tematycznie.	3-4 lata	Rozwija umiejętność konstruowania wypowiedzi, poszerza słownictwo.
Uczy się schematów, wykonywania czynności, rozumienia i zapamiętywania oraz kolejności przestrzennej i czasowej (zabawy z regułami, zabawy w naśladowanie).	5-6 lat	W trakcie zabaw z regułami przyswaja reguły językowe, które wcześniej intuicyjnie rozumiało.	Rodzicu! Grajcie w gry planszowe, domino, karty Piotruś itd. Rozwiązujcie zagadki, bawcie się np. w głuchy telefon.

Współcześni badacze rozwoju dziecka podkreślają ogromne znaczenie zabaw rodzica z dzieckiem.

Dzięki wspólnej zabawie:

• pobudzamy ciekawość eksploracyjną dziecka i motywację do twórczych działań,
• ćwiczymy zdolność skupienia uwagi,
• stymulujemy rozwój językowy,
• zwiększamy u dziecka pewność siebie i wiarę we własne możliwości,
• rozwijamy umiejętność radzenia sobie w nauce (w przyszłości).

Źródło: Publikacja plakatowa podczas V Konferencji metodyczno – szkoleniowej z zakresu „Wspieranie optymalnego rozwoju dziecka – Neurobiologiczne podłoże empatii”. Katowice, 14 marca 2019 r.

Oprac. mgr Katarzyna Roszkowska-Świerczek